ପାକିସ୍ତାନ ପରିସ୍ଥିତି ୨ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଡାକ୍ତର, ଇଞ୍ଜିନିୟର ଓ ଆକାଉଣ୍ଟାଣ୍ଟଙ୍କର ବୃହତ୍ତ ପ୍ରବାସ ଦେଖାଯାଇଛି। ସରକାରୀ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୪ ମାସରେ ପାକିସ୍ତାନ ୫,୦୦୦ ଡାକ୍ତର, ୧୧,୦୦୦ ଇଞ୍ଜିନିୟର ଓ ୧୩,୦୦୦ ଆକାଉଣ୍ଟାଣ୍ଟକୁ ହରାଇଛି। ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ପାକିସ୍ତାନୀମାନଙ୍କୁ ସରକାର ଓ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଅସୀମ ମୁନିରଙ୍କର ‘ବ୍ରେନ୍ ଗେନ୍’ ଦାବିରେ ଉପହାସର ପାତ୍ର କରିଦେଇଛି।
ପୂର୍ବତନ ସିନେଟର ମୁସ୍ତାଫା ନୱାଜ ଖୋଖର ରିପୋର୍ଟକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କହିଛନ୍ତି, “ରାଜନୀତିକୁ ସଜାଡ଼ନ୍ତୁ ତେବେ ଆର୍ଥିକତା ଠିକ୍ ହେବ। ପାକିସ୍ତାନ ଚତୁର୍ଥ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଫ୍ରିଲାନ୍ସିଂ ହବ୍ ହେବା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବନ୍ଦରୁ ୧.୬୨ ଡଲାର ବିଲିୟନ ହାନି ହୋଇଛି ଓ ୨.୩୭ ଲକ୍ଷ ଫ୍ରିଲାନ୍ସିଂ ଚାକିରି ବିପଦରେ ପଡ଼ିଛି।”
ପ୍ରବାସ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ୭,୨୭,୩୮୧ ପାକିସ୍ତାନୀ ବିଦେଶରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକୃତ ହୋଇଥିଲେ। ୨୦୨୫ ମଧ୍ୟରେ ନଭେମ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୬,୮୭,୨୪୬ ଜଣ ପଞ୍ଜୀକୃତ ହୋଇଛନ୍ତି। ବୃହତ୍ତ ପ୍ରବାସ କେବଳ କମାଇ ପାଇଁ ଗଲ୍ଫ ଦେଶକୁ ଯାଉଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସୀମିତ ନୁହେଁ; ଡାକ୍ତର, ଇଞ୍ଜିନିୟର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୃତ୍ତିଗତମାନେ ମଧ୍ୟ ଦେଶ ଛାଡ଼ୁଛନ୍ତି।
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି। ୨୦୧୧ ରୁ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ, ନର୍ସମାନଙ୍କର ପ୍ରବାସରେ ୨,୧୪୪% ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆଉ ଦୁର୍ବଳ କରିଛି।ସେଥିପାଇଁ ୨୦୨୫ ମସିହାରେ ୬୬,୧୫୪ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନୀ ବିମାନବନ୍ଦରରୁ ଓହ୍ଲାଇ ଦିଆଯାଇଛି। ଶେହବାଜ ସରିଫ ସରକାର ‘ପେଶାଦାର ଭିକାରୀ’ ଓ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାଗଜପତ୍ରଥିବା ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିଦେଶକୁ ଯିବାରୁ ନିବୃତ୍ତ କରିଛି।
ଅସୀମ ମୁନିରଙ୍କ ‘ବ୍ରେନ୍ ଗେନ୍’ ଦାବି ସାମ୍ପ୍ରତିକ ତଥ୍ୟ ପରେ ପାକିସ୍ତାନୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉପହାସର ଶିକାର ହୋଇଛି। ବହୁତ ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ରାଜନୈତିକ ବାଣୀ ସତ୍ୟତା ସହ ସମନ୍ୱୟ ନ ରହିବାର ଉଦାହରଣ। ଏହା ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ, ପାକିସ୍ତାନ କେବଳ ଦକ୍ଷ ବୃତ୍ତିଗତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବ୍ୟବଧାନ ନୁହେଁ, ବରଂ ନେତାଙ୍କର ଭାଷଣ ଓ ବାସ୍ତବ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ଫରକ ରହୁଛି।